Review Psychonauts 2: Psychedelische LSD-trip

Geen idee waarom Psychonauts bij zijn release in 2005 door de ganse wereld over het hoofd werd gezien. De hilarische 3D-platformer met zijn verwrongen Tim Burton-achtige stijl werd nochtans geprezen door critici en de gamers die het spel wél ontdekten. Nu, zestien jaar nadat Psychonauts genadeloos hard flopte aan de kassa en met de steun van fans via een enorm succesvolle crowdfundingcampagne én Microsoft als uitgever, volgt ontwikkelaar Double Fine zijn cultklassieker op met een nieuw avontuur – Psychonauts 2 – dat in alle opzichten groter en beter is.

We hebben erg lang op deze onverhoopte sequel moeten wachten, maar voor hoofdpersonage Razputin ‘Raz’ Aquato zijn er geen zestien jaren gepasseerd. Psychonauts 2 pikt de draad immers meteen op na het PlayStation VR-uitstapje Psychonauts in The Rhombus of Ruin, dat zelf direct plaatsvond na de gebeurtenissen van de originele game. Maak je geen zorgen als je deze games nog niet gespeeld hebt of wanneer je al diep in je geheugen moet graven om alle feiten te herinneren: een korte samenvattingvideo zet alles netjes op een rij. Je hoeft beide spellen dus niet vanbinnen en vanbuiten te kennen om te genieten van wat Psychonauts 2 allemaal te bieden heeft, maar referenties en knipoogjes naar de vorige games zijn uiteraard een stuk effectiever als je dat wel gedaan hebt.

Wie is de mol?

Wat je voorkennis ook mag zijn: Psychonauts 2 knoopt aan na de reddingsactie die het onderwerp vormde in de VR-game uit 2017. Raz en zijn kompanen brengen de net bevrijde Psychonautsbaas Truman Zanotto naar The Motherlobe, het hoofdkwartier van de Psychonauts, een organisatie van speciale agenten die in de hoofden van anderen duiken om hen te helpen mentale problemen te overwinnen. Als Raz arriveert, leert hij al snel dat hij nog niet zo ver is in zijn training als hij zelf geloofde. Hij ontdekt dat hij pas is toegelaten tot het stageprogramma en moet zich bezighouden met vervelende taakjes zoals de post sorteren. Die lage rang houdt hem niet lang tegen. Er wordt ontdekt dat er een mol in de organisatie zit die een voormalig verslagen tegenstander, wiens oorsprong nauw verbonden is met die van de Psychonauts zelf, tot leven probeert te wekken. Vanaf hier begint je avontuur om uit te zoeken wie de mol precies is om de wereld te redden van die terugkerende psychische dreiging.

Je moet uiteindelijk samenwerken met enkele stichtende leden van de spionnenorganisatie. Deze buitengewone personages hebben allemaal hun innerlijke demonen, angsten en worstelingen. Net als in het eerste spel, moet Raz dus zijn paranormale gave gebruiken om in de hoofden van talloze personages te duiken om hen van al hun problemen te genezen, zodat ze hem helpen om de plot te ontrafelen. Elke keer als je met Raz in de geest van een personage duikt, word je geconfronteerd met absurde breinwerelden die hun persoonlijkheid en mentale toestand weerspiegelen.

Mindfuck

Deze avonturen in het bewustzijn van de excentrieke personages resulteren in enkele van de best ontworpen en meest ingenieuze levels die we in lange tijd gespeeld hebben. Vroeg in de game krijgen we een absurde mix tussen een casino en een ziekenhuis nadat Raz per ongeluk een mentale connectie creëert tussen de gedachtenbubbels ‘geld’ en ‘risico’.  Later in de game spelen we een level die is gebouwd rond de bowlingsport. In het hoofd van een rockster beleven we een intense psychedelische trip die al onze zintuigen overbelast, terwijl een ander level gebracht wordt als een competitieve kookshow waarin je tegen de tijd racet om alle ingrediënten te verzamelen om een maaltijd te maken. Het alcoholisme van een man wordt dan weer geïllustreerd via een giftig moeras van drank waar je van jeneverfles naar jeneverfles springt. Ik wil niet te veel andere werelden opsommen, omdat hun gevarieerde en memorabele concepten de moeite waard zijn om zelf te ontdekken. Omdat je bij geen enkele breinsprong op voorhand kan voorspellen in wat voor vreemde hersenkronkels je terecht zal komen, blijft de game steeds weer verrassen en indruk op je maken.

Psychonauts 2 behandelt een aantal serieuze thema’s en dat doet het met de juiste mix van humor en zorg. Hoe de game er in slaagt om moeilijke onderwerpen als alcoholisme, schuld, verslaving, angst en depressie aan te pakken en tegelijkertijd ontzettend grappig en respectvol te blijven, is echt indrukwekkend. Geestelijke gezondheid staat centraal, omdat levels de innerlijke onrust van een personage benadrukken, maar Double Fine doet dit op een manier die eerder opbeurend dan eng is. De ernstige psychische aandoeningen worden nog altijd op een luchtige, soms geestige manier gepresenteerd, maar altijd met veel begrip voor elk onderwerp.

Psi-Powers

Het hoofdkwartier van de Psychonauts en de nabijgelegen buitenomgeving doen dienst als hubwereld tussen die ongeremd fantasierijke breinlevels in. Een wijd open gebied, veel groter in omvang dan het zomerkamp uit de eerste game, met meer verzamelobjecten, sidequests en geheimen om te vinden dan voorheen. Alsook optionele, maar sterk aangemoedigde, interactie met de geweldig nieuwe ondersteunende cast. Het bereik groeit alleen maar naarmate je avontuur vordert en biedt voortdurend nieuwe ontdekkingsmogelijkheden.

Psychonauts 2 speelt dan ook als een traditionele 3D-platformer met collectathon-elementen. Raz zal rennen, springen en een arsenaal aan psychische krachten gebruiken om de verschillende obstakels te overwinnen waarmee je wordt getest in elke mentale wereld die je betreedt. Naast Raz z’n vertrouwde Psi-Powers, zoals zijn telekinetische en pyrokinetische vaardigheden, worden er ook een paar nieuwe psychische krachten geïntroduceerd in dit vervolg. De mogelijkheid om de bewegingssnelheid van objecten te vertragen bijvoorbeeld, of een die een kleine papieren versie van jezelf maakt die kan worden gebruikt om puzzels op te lossen of vijanden af te leiden. Al deze krachten zijn nuttig op hun eigen manier en je moet voortdurend tussen de verschillende krachten wisselen om verder te komen. Je kunt slechts vier krachten tegelijkertijd toewijzen aan de schouderknoppen van de controller, waardoor je wat knullig steeds het vaardigheidswiel moet openen om te wisselen tussen de vier actieve powers en ze toe te wijzen aan de juiste knoppen.

Lessen geleerd

Dat is misschien wat onhandig en onnodig lastig, maar Double Fine heeft wel veel lessen geleerd uit de eerste game. Het soms erg lastige en onprecieze platformwerk dat je daar nog voorgeschoteld kreeg, is grotendeels in het verleden gebleven. Ook de gevechten zijn flink verbeterd en maken eindelijk gebruik van Raz’ paranormale vaardigheden. Je kunt ze onder meer in brand steken of doorzeven met Psi-blasts om ze op de knieën te krijgen. Tijdens je avontuur kom je nieuwe vijanden en variaties op de oude vijanden tegen. De Censors, die door het brein worden uitgezonden om indringers te wissen, zijn terug en krijgen onder meer gezelschap van ‘paniekaanvallen’ en ‘slechte ideeën’.  Al deze verschillende vijandelijke types zijn kwetsbaar voor bepaalde krachten, wat zich goed leent voor experimenteren op elk niveau, iets dat de variëteit verder aanmoedigt. Zo kun je met telekinese bijvoorbeeld de moker van de ‘Judge’ vijand afnemen om hem vervolgens terug naar afzender te slingeren.

Er zijn ook veel aanpassingsopties dankzij een echte upgradestructuur, waardoor Psychonauts 2 ook wat diepgaander aanvoelt. Deze progressie wordt gekoppeld aan het verzamelen van collectibles, wat een goede motivatie is om die enorme hoeveelheid items op te speuren. Door je psychische vermogens te verbeteren, worden je skills niet alleen krachtiger, ze kunnen ook volledig nieuwe functies krijgen. Op de hogere levels kan je pyrokinese-aanval bijvoorbeeld een veel groter gebied raken en meer schade aanrichten. Desondanks vond ik de gevechten nog steeds niet het sterkste aspect van het spel, maar het is wel al een enorme verbetering ten opzichte van de voorganger.

Psychonauts 2 is een game die bruist van de creatieve ideeën en er is zoveel verbeeldingskracht in elke wereld geperst, dat het resultaat echt bijzonder is.

GOTY-materiaal

Toch is het na zestien jaar sinds de release van die eerste Psychonauts leuk om bevestiging te krijgen dat het vervolg het wachten waard was. Ik speelde op Xbox Series X en was zowel in de 4K/60FPS- als de 120FPS-modi onder de indruk van het totale visuele pakket. De enorme maar zeer logische generatiesprong die de graphics gemaakt hebben sinds het eerste deel, helpen natuurlijk ook om Tim Schafers aparte visie overtuigend naar het scherm te vertalen. Psychonauts 2 is geen technologische showcase zoals de PlayStation 5-titel Ratchet & Clank: Rift Apart eerder dit jaar, maar de stilistisch onderscheidende werelden met hun voortreffelijke art design die Double Fine heeft ontworpen voor Psychonauts 2 zullen mij uiteindelijk veel langer bijblijven. Het is een game die bruist van de eindeloos creatieve ideeën en er is zoveel verbeeldingskracht in elke wereld geperst, dat het resultaat echt bijzonder is.

Hoewel Psychonauts 2 ook beschikbaar is op PlayStation 4 en pc, heeft Microsoft het geluk dat het eindelijk een uitstekende platformgame in zijn repertoire heeft. Ze moeten Tim Schafer en zijn Double Fine koesteren en vervolgens elk vreemd idee die deze studio heeft volop ondersteunen. Psychonauts 2 is makkelijk een van de beste games van 2021 en meteen ook de beste die Double Fine ooit heeft gemaakt. De eerste game was pas na lang na de commerciële mislukking geliefd geworden, maar Psychonauts 2 is een regelrechte klassieker en krijgt ditmaal hopelijk meteen de waardering die het verdient.

Verdict

Het heeft veel te lang geduurd, maar Double Fine heeft een fantastisch vervolg gemaakt dat op bijna elk vlak zijn voorganger verbetert. De werelden zijn uniek, enorm gevarieerd en barsten uit hun voegen van de creativiteit. Psychonauts 2 is visueel misschien niet zo indrukwekkend tot in de allerkleinste details als Ratchet & Clank: Rift Apart eerder dit jaar, maar elk uur is verschillend en elke nieuwe level een speeltuin dat altijd verrast en indruk maakt. GOTY-materiaal!